Het ontstaan
Het 100-jarig jubileum van de Alphonsusparochie werd in 2000 uitbundig gevierd. Men stond ook stil bij de donkere jaren van de parochie in de tweede wereldoorlog.
Bij deze herdenking bouwde men een gelegenheidsmonument met namen van oorlogsslachtoffers. Maar liefst 28 namen lichtten op tijdens de groots opgezette herdenking op 4 mei 2000 in de kerk. Kunstschilder Jan van Eck had de namen aangebracht op een lichtgevend gedenkteken, dat bij het priesterkoor in de kerk geplaatst was.
Iedereen die de herdenking bijwoonde zag nu de indrukwekkende lijst van namen en verbaasde zich over de lengte van deze lijst.
Na de herdenking klampte Bets van der Eijk Leo Lemmers aan met de vraag waarom niet elk jaar op 4 mei de overledenen herdacht konden worden. En omdat ook Leo bij het organiseren van deze herdenking verrast was over het aantal oorlogsslachtoffers, beloofde hij er over na te denken.
Begin 2001 polste Leo diverse mensen in het dorp en riep op uitnodiging van burgemeester Steenkamp op 12 maart 2001 in het gemeentehuis een vergadering bijeen met wethouder Jan van Gelder, burgemeester Steenkamp, kerkopzichter Frits Peters en pastoor Stolk.
Het voorstel om weer een 4 meiherdenking op te starten werd met twijfel ontvangen. Echter pastoor Stolk trok het overleg vlot, door voor te stellen in de Calvarieberg op de begraafplaats achter de kerk, een nieuw monument te bouwen.
Jan van Gelder was meteen enthousiast, burgemeester Steenkamp ondersteunde het initiatief als het door de gemeenschap gedragen zou worden en de anderen sloten met enthousiasme bij deze gedachtegang aan.
“Schitterend. Zo moeten ze de doden herdenken…”
Op 15 maart al kwam een werkgroep bij elkaar waarbij vrijwilligers en betrokken nabestaanden van oorlogsslachtoffers aanwezig waren. Er werd een planning van werkzaamheden opgemaakt, hetgeen er in moest resulteren dat op 4 mei 2001 een nieuw monument in de nis van de calvarieberg geplaatst zou zijn.
Pastoor Stolk liet vrijwilligers het rustaltaar in de Calvarieberg slopen. Jan van Gelder maakte een ontwerp voor een monument. In het dorp ging een flyer rond, waarin de plannen aan alle dorpsbewoners werden duidelijk gemaakt en om een bijdrage werd gevraagd. Pastoor Stolk verkondigde vanaf de preekstoel dat iedereen geacht werd ruimhartig de komende 4 meiherdenking financieel te ondersteunen.
Ruim op tijd waren er middelen om Frans van Leeuwen de opdracht te geven een zwarte steen te voorzien van 31 namen. Nader onderzoek duidde geen 28, maar 31 oorlogsslachtoffers in Beneden-Leeuwen.
Vrijwilligers voorzagen de bakstenen façade en randen van bloembakken van hardstenen afdekplaten. Het metselwerk werd onder handen genomen. De achterwand opnieuw gestuct.
De bestaande grafsteen van de drie gefusilleerde oorlogsslachtoffers werd licht hellend aan de voet van de staande zwarte steen geplaatst.
Op 4 mei 2001 was het monument klaar. Het is tijdens de herdenking in 2001 plechtig onthuld.
Op 21 mei passeerde de oprichtingsacte van de stichting 4 meiherdenking Beneden-Leeuwen bij de notaris. Vanaf dat moment heeft deze stichting tot heden de 4 meiherdenkingen in Beneden-Leeuwen verzorgd. De stichting heeft zich gedurende al die jaren ook bekommerd om het onderhoud van het monument. Enkele jaren geleden is de berg zelfs afgegraven (met hulp van CV De Braoiers) om het gewelf boven de nis te kunnen voorzien van een waterwerende afdeklaag.
In Beneden-Leeuwen zijn in totaal 31 mensen ten gevolge van de oorlog omgekomen.
Voor hen werd een monument opgericht met als doel:
een blijvend besef van de waarde van vrijheid en vrede.
Een traditie met een toekomst
De 4 meiherdenking in Beneden-Leeuwen wordt gedragen door verschillende verenigingen zoals: CV de Braoiers, CV de Oellebolle, koor Trug in de Tèd, Seniorenvereniging 50+ Beneden-Leeuwen, Scouting Don Bosco, Stichting Herdenking Gesneuvelde Stoottroepen, BOSS afdeling kring Maas en Waal, basisschool De Leeuwenkuil, de gemeente West-Maas en Waal en de locatieraad van de Alphonsuskerk. Deze verenigingen en instanties laten zich vertegenwoordigen bij de jaarlijkse herdenking en leggen bloemen of kransen.
Aan de uitvoering van de herdenking werken mee: Muziekvereniging Koning Willem III, Scouting Don Bosco, de Activiteiten Commissie, de gemeente West Maas en Waal, basisschool de Leeuwenkuil en de koster(s) van de kerk. Koor Trug in de Tèd zorgt voor de muzikale omlijsting in de kerk, KWIII op de begraafplaats. Leerlingen van basisschool De Leeuwenkuil dragen een gedicht voor, de school zorgt voor het drukken van het krantje. Leden van de Activiteiten Commissie regelen het verkeer tijdens de stille tocht. Scouting Don Bosco zorgt voor vervoer van kransen en bloemen tijdens de stille tocht. Een vertegenwoordiger van de gemeente spreekt tijdens de herdenking. De koster(s) verlenen medewerking in de kerk bij voorbereiding en uitvoering.
We mogen ons sinds de oprichting verheugen over een groot aantal belangstellenden.
Van het publiek maakt een stevige afvaardiging van nabestaanden deel uit, hetgeen blijkt bij de bloemenhulde op het eind van elke herdenking.
Jaarlijks bedenken we een thema, dat aansluit bij de plaatselijke oorlogshistorie. Zoveel mogelijk worden persoonlijke verhalen van dorpsgenoten als uitgangspunt genomen. Vaak gaat dat over oorlogsslachtoffers, maar ook over oorlogservaringen van familieleden, die het overleefd hebben.
Soms zijn het verhalen uit de eerste hand, van mensen die het zelf hebben meegemaakt, soms van horen zeggen; verhalen die doorverteld worden in de familie.
Wellicht heeft de persoonlijke en plaatselijke kleur van de verhalen zijn invloed op de betrokkenheid van Leeuwenaren bij de herdenking. In Beneden-Leeuwen kunnen we in ieder geval spreken over een vitale traditie. Een traditie met een toekomst.
Voor opmerkingen of aanvullingen horen wij graag van u!
Wij streven er naar de geschiedenis van Beneden-Leeuwen met betrekking tot de oorlogen zo compleet mogelijk vast te leggen.
Heeft u nog verhalen of kent u iemand met een verhaal, foto’s of andere materialen dan zijn we zeer geïnteresseerd.